واژه‌نامه‌ی واج‌شناسی

لثوی (مانند “ت” و “د” در “تار” و “دار”) Alveolar

ناسوده، تقریبی (مانند “ل” و “ر”) Approximant

واج‌شناسی تولیدی Articulatory Phonetics

همگون‌سازی (تغییر یک واج تحت تأثیر واج مجاور) Assimilation

واج‌مصوت پسین (مانند “و” در “دو”) Back Vowel

دولبی (مانند “ب” و “پ” و “م”) Bilabial

واج‌مصوت اصلی Cardinal Vowel

واج‌مصوت میانی Central Vowel

پایان‌بست (همخوان یا همخوان‌های پایانی هجا) Coda

هم‌تولیدی (تأثیر واج‌های مجاور بر یکدیگر در تولید) Coarticulation

همخوان، صامت Consonant

تاجی (واج‌هایی که با تیغه یا نوک زبان تولید می‌شوند) Coronal

دندانی (مانند “ث” و “ذ” در عربی) Dental

علامت آوایی، نشانه‌ی واجی Diacritic

ویژگی تمایز‌بخش (ویژگی‌هایی که واج‌ها را از هم متمایز می‌کنند) Distinctive Feature

واج‌مصوت مرکب، دونگاره (ترکیب دو واج‌مصوت در یک هجا) Diphthong

درج واج، افزودن واج Epenthesis

پرانشی Ejective

ویژگی Feature

هندسه ویژگی‌ها Feature Geometry

پای واجی (واحدی در وزن‌شناسی) Foot

فرمانت (نواحی تقویتی در طیف صوتی واج‌مصوت‌ها)  Formant

تقویت، شدید شدن (تغییر واج از ضعیف به قوی) Fortition

واج‌مصوت پیشین (مانند “ای” در “سیب”) Front Vowel

پذیرش عمومی: چاکنایی (مانند “ء” و “ه”) Glottal

همسان‌سازی، تشدید (طولانی‌تر شدن واج) Gemination

ایست چاکنایی (مانند توقف ناگهانی در ابتدای “اَمر”) Glottal Stop

نیم‌واج، ناسوده لغزان (مانند “ی” در “یار” و “و” در “وای”) Glide

هم‌جایگاهی (واج‌هایی که در یک جایگاه تولید می‌شوند) Homorganic

فرااصلاح Hypo correction

واج‌مصوت بالا High Vowel

ایامب (پای واجی شامل یک هجای ضعیف و یک هجای قوی) Iamb

میانوند (وند میان کلمه)  Infix

آهنگ، نغمه  Intonation

الفبای آوایی بین‌المللی (International Phonetic Alphabet (IPA

لبی Labial

لبی-دندانی (مانند “ف” و “و” در انگلیسی) Labiodental

حنجره Larynx

کناری (مانند “ل”) Lateral

تضعیف (تغییر واج از قوی به ضعیف) Lenition

واج‌شناسی واژگانی Lexical Phonology

روان (شامل کناری‌ها و ناسوده‌ها مانند “ل” و “ر”) Liquid

محل تولید Locus

واج‌مصوت پایین Low Vowel

شیوه تولید Manner of Articulation

قلب مکانی (جابجایی واج‌ها در یک کلمه) Metathesis

واج‌مصوت میانی Mid Vowel

جفت کمینه (دو کلمه که تنها در یک واج با هم تفاوت دارند و معنی‌شان متفاوت است، مانند “بار” و “پار”) Minimal Pair

مورا (واحد وزن در برخی زبان‌ها، معادل تقریبی “کشیدگی واج”) Mora

خیشومی (مانند “م” و “ن”) Nasal

خیشومی‌شدگی Nasalization

: واج‌شناسی غیرخطی Non-linear Phonology

هسته هجا (معمولاً واج‌مصوت هجا) Nucleus

: آغازه (همخوان یا همخوان‌های آغازین هجا) Onset

دهانی Oral

رسم‌الخط، املا Orthography

: کامی (مانند “ی” در “یخ”) Palatal

حلقی Pharyngeal

واج (یک آوای خاص تولید شده توسط دستگاه گفتار) Phone

: واج (کوچکترین واحد آوایی متمایز کننده معنی) Phoneme

آواشناسی Phonetics

قاعده واج‌شناسی Phonological Rule

واج‌شناسی Phonology

جایگاه تولید Place of Articulation

: انسدادی، انفجاری (مانند “پ” و “ت” و “ک”) Plosive

وزن‌شناسی، عروض (جنبه‌های فراواج‌شناختی مانند آهنگ، تکیه و ریتم) Prosody

کاهش واجی Reduction

هجاوند (بخشی از هجا شامل هسته و پایان‌بست) Rhyme

روتاکیسم (تغییر واج به نوع “ر”) Rhotacism

شوا (واج‌مصوت خنثی و نامشخص، مانند صدای “اِ” در “کتاب”)  Schwa

بند، واج Segment

واج‌روان (واج‌هایی که با جریان هوای آزادتر تولید می‌شوند) Sonorant

شکل قوی (تلفظ کامل کلمات) Strong Form

هجا Syllable

ساخت هجا Syllable Structure

واج‌مصوت کشیده Tense Vowel

نغمه (تغییر ارتفاع صدا برای تمایز معنی) Tone

لرزشی (مانند “ر” در برخی زبان‌ها) Trill

ملازی (مانند “ق” و “غ”) Uvular

نرم‌کامی (مانند “ک” و “گ”) Velar

نرم‌کامی‌شدگی Velarization

تارهای صوتی Vocal Cords

: واکدار، صدادار (واج‌هایی که با ارتعاش تارهای صوتی تولید می‌شوند) Voiced

بی‌واک، بی‌صدا (واج‌هایی که بدون ارتعاش تارهای صوتی تولید می‌شوند) Voiceless

واج‌مصوت، مصوت Vowel

شکل ضعیف (تلفظ کاهش یافته کلمات در گفتار سریع) Weak Form